CLAIRE KEEGAN
Ανταρκτική
μτφρ.: Μαρτίνα Ασκητοπούλου
εκδ. Μεταίχμιο, 2024, σελ. 296
Δεκαπέντε διηγήματα συνιστούν την πρώτη συλλογή της βραβευμένης συγγραφέως Κλερ Κίγκαν, που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η συλλογή, η οποία τιμήθηκε με το Rooney Prize for Irish Literature, σύστησε στο ευρύ αναγνωστικό κοινό τη σκοτεινή, υπαινικτική γραφή της Κίγκαν, που, για μία ακόμη φορά, διερευνά τον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται ο άνθρωπος όταν συγκρουστεί με τη δύναμη της μνήμης και των ονείρων.
Η συλλογή διηγημάτων της Ιρλανδής συγγραφέως απέσπασε το βραβείο Rooney.
Οι δεκαπέντε αυτές ιστορίες δεν είναι απλώς αφηγηματικές αποτυπώσεις των συνεπειών της ανθρώπινης περιπέτειας στον χρόνο, αλλά μεταφέρουν την εσωτερική έκρηξη που δημιουργεί η αποδόμηση της καθημερινότητας. Οι χαρακτήρες που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες αυτές αντιμετωπίζουν πρωτίστως τον ίδιο τους τον εαυτό, βρίσκονται σε μια διαρκή εσωτερική πάλη, αντιμέτωποι με τη συντριβή, την απώλεια, τη ματαίωση, τη σιωπή, το ανεκπλήρωτο, αλλά και την τύχη. Η τραγικότητα της ζωής τους αναζητεί διαρκώς την κάθαρση, ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την εσωτερική συνθλιβή τους, ούτε να μετριάσει την απογοήτευση της ακύρωσης.
Η μνήμη δεν διασώζει· γίνεται ο αθέατος κρίκος μιας αλυσίδας που περιορίζει τις επιλογές. Οι ήρωες βιώνουν, ωστόσο, τον έρωτα, τολμούν να ονειρευτούν, αγωνίζονται και αγωνιούν για τα πάθη και τα λάθη τους, μοιράζονται τη μοναξιά τους, αφήνονται να παρασυρθούν στα μονοπάτια των ατελέσφορων ονείρων τους και οδηγούνται στη σύγκρουση με τις επιθυμίες τους, για να δοκιμάσουν τις ακριβείς, ενίοτε ανεξέλεγκτες, συνέπειές της.
Μέσα σε λίγες σελίδες η Κίγκαν καταφέρνει να δημιουργεί σύνθετους και πολυεπίπεδους κόσμους, συχνά κλειστοφοβικούς και δραματικά συντριπτικούς, για να ανιχνεύσει εκεί τις εντάσεις και τις διακυμάνσεις της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και τα μεγάλα αδιέξοδα του ανθρώπινου ψυχισμού. Και το κάνει με μια γραφή ήπια, που εισχωρεί στη σκέψη του αναγνώστη με τη δύναμη της χαμηλής της έντασης. Η γραφή της, γεμάτη συμβολισμούς και ποιητικότητα, καταφέρνει να ενσωματώσει σε κάθε διήγημα την απαιτούμενη συναισθηματική φόρτιση, ώστε να προκαλέσει τον αναγνώστη να αναλογιστεί τις δικές του αντιφάσεις και αβεβαιότητες, να τον αναγκάσει, δι’ ελέου και φόβου, να οδηγηθεί στους δρόμους των προσωπικών του αναζητήσεων.
Οι αφηγήσεις της Κίγκαν διαπερνούν την επιφάνεια και οδηγούν στα βάθη των άρρητων αληθειών. Από το πρώτο διήγημα της συλλογής με τίτλο «Ανταρκτική» μέχρι το ιδιαίτερο τελευταίο, το «Η σπεσιαλιτέ», οι ήρωες της Κίγκαν βιώνουν έντονες υπαρξιακές συγκρούσεις και αγωνίες, μοιράζονται όνειρα και διαψεύσεις, σιωπές και πεπρωμένα. Ασφυκτιούν σε σχέσεις επικράτησης, όπως στο εξαιρετικό διήγημά της «Οι αδελφές», προσπαθούν να τιθασεύσουν συναισθήματα και αντιμάχονται τον χρόνο, με σκοπό να ορίσουν εκ νέου τις πεποιθήσεις και τα όριά τους.
Κοινός παρονομαστής σε όλα τα διηγήματα η υπέροχη ιρλανδική φύση. Το τοπίο δεν είναι μόνο το απαραίτητο σημείο εξέλιξης των ιστοριών, αντιθέτως, πρωταγωνιστεί ως αρχέτυπο σύμβολο της ανθρωπογεωγραφικής εξέλιξης των διηγημάτων. Παράλληλα, δημιουργεί την απαραίτητη ατμόσφαιρα που προσδίδει μια σπαρακτική διάσταση στη μοναχικότητα των ηρώων. Η φύση είναι μια ανοιχτή πληγή, όπως και οι συνθήκες της ζωής των ηρώων, έχει τη δύναμη όμως, ταυτόχρονα, να εξαγνίζει από τη φθορά τους ήρωες· διαλέγεται μαζί τους. Από αποπνικτική αντανάκλαση της εσωτερικότητάς τους γίνεται εφαλτήριο νέας πορείας, αναδεικνύοντας κυρίως την υφέρπουσα πραγματικότητα που χαρακτηρίζει τις πράξεις τους. Και οριοθετεί, βεβαίως, το σκηνικό στο οποίο κινούνται οι χαρακτήρες εναρμονισμένη πλήρως με την καθημερινότητά τους.
Δικαίως η Κίγκαν θεωρείται μία από τις πιο αξιόλογες δημιουργούς της μικρής φόρμας. Καταφέρνει να ισορροπήσει τους ήρωές της με τους ρυθμούς της ιρλανδικής ζωής φέρνοντας στην επιφάνεια τις δυσκολίες που υπαγορεύονται από την ιρλανδική επαρχία και τον αμερικανικό Νότο. Τα διηγήματα του συγκεκριμένου τόμου αποτελούν το πρωτόλειο αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς μιας γυναίκας που αναγνωρίζεται διεθνώς ως μια εντυπωσιακή συγγραφική δύναμη από τον τρόπο που σμιλεύει τα έργα της. Και μπορεί να μην είναι και τα δεκαπέντε διηγήματα της συλλογής ισοδύναμης έντασης, είναι, όμως, μια μεγάλη συγγραφική κατάθεση, μια απολύτως ισορροπημένη, χαμηλόφωνη αφήγηση, που αναδεικνύει συγκινητικές και βαθιά ανθρώπινες ιστορίες με έναν τρόπο που καταγράφεται στη μνήμη του αναγνώστη, εξ ου και η μεγάλη, παγκόσμια, επιτυχία τους.
